Özet
Dünya, 2020 yılından bu yana Covid-19 pandemisi ile mücadele etmiş ve hâlâ da Covid-19 virüsünün varyantları ile mücadele etmektedir. Pandemi sürecinde ön plana çıkan aşılar, bazı kesimlerde endişelere yol açmış ve zaman zaman aşı karşıtlığına dönüşmüştür. Dini inanç ve değerler, bireysel ve toplumsal yaşam üzerinde belirleyici bir etkiye sahiptir ve yaşam pratiklerini şekillendirmektedir. Bu bağlamda, dini inançların aşılanma tutumları üzerindeki etkisini incelemek, pandemi süreçlerinde toplumların deneyimlerini ve gelecek perspektiflerini anlamak açısından önem arz etmektedir. Bu çalışma, bireylerin pandemi sürecinde aşı olma kararlarını alırken sahip oldukları dini değerlerin etkisine odaklanmaktadır. Araştırma, yükseköğretimdeki öğrencilerin dini bağlılıkları ile aşı olma ya da olmama durumları arasındaki ilişkiyi ölçmeyi amaçlamaktadır. Araştırmanın veri toplama ve analiz süreçlerinde nicel araştırma yöntemleri kullanılmıştır. Katılımcı seçiminde basit rastgele örnekleme tekniğine başvurulmuştur. Araştırmanın temelini, dini bağlılık ve aşı olma istekliliği ölçmek üzere tasarlanmış olan 40 soruluk bir anket oluşturmaktadır. Bu anket, Şanlıurfa'da yaşayan 450 üniversite öğrencisine uygulanmıştır. Araştırmanın planlanma ve tasarım aşaması, pandeminin ilk aylarına denk gelmiştir. Veri toplama işlemi, çevrimiçi anket formları kullanılarak Şubat-Mayıs 2022 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Toplanan veriler, SPSS analiz programı yazılımı kullanılarak analiz edilmiştir. Veri analizinde, dini bağlılık ve aşı olma istekliliği arasındaki ilişkiyi incelemek için çapraz tablolar (crosstabs) kullanılmıştır. Elde edilen bulgular, aşı tereddüdü veya karşıtlığı olan bireylerin, virüsün kökenine dair belirsizlik yaşama eğilimleri ve dini esaslara dayalı karar verme veya dini konulara ilgisizlik gibi eğilimler arasında farklılık gösterdiği görülmektedir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça Göster
- Abuzer, C. (2011). Dinin toplumsal yaşam üzerindeki etkisi. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 26(26), 143-153.
- Altun, V. K. (2021). Dinin salgın hastalık dönemlerindeki eğitsel rolü: Covid-19 pandemisi özelinde bir araştırma. Türkiye Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, (11), 89-103.
- Anadolu Ajansı. (2020). Salgından çıkışın umudu Kovid-19 aşıları dünyada uygulanmaya başladı. https://www.aa.com.tr/tr/dunya/salgindan-cikisin-umudu-kovid-19-asilari-dunyada-uygulanmaya-basladi/2093271
- Apalı, Y. (2021). Pandemi döneminin zorlukları karşısında din. Bayburt Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Dergisi, 4(9), 155-168.
- Ataman, K., Bozkurt, V., Göka, E., İlhan, M. N., Yıldırım, N., Çiftçi, E., Liman, U., & Vuran, B. (2021). Covid-19 küresel salgınının toplumsal etkileri. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, 78(3).
- Ayten, A. (2012). Tanrı'ya sığınmak. İz Yayıncılık.
- Badur, S. (2011). Aşı karşıtı gruplar ve aşılara karşı yapılan haksız suçlamalar. Ankem Dergisi, 25(2), 82-86.
- Bahadır, A. (2002). İnsanın anlam arayışı ve din. İnsan Yayınları.
- Başak, S. (2010). Genelleşmiş güven ve toplumsal cinsiyet. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 27(1).
- Bentzen, J. S. (2020). In crisis, we pray: Religiosity and the COVID 19 pandemic. University of Copenhagen.
- Bodur, H. E. (2021). İlahiyat Fakültesi mezunu öğretmenlerin gözünden pandemi-din ilişkisi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (38), 1-33.
- Bozkurt, V. (2020). Pandemi döneminde çalışma: Ekonomik kaygılar, dijitalleşme ve verimlilik. COVID-19 Pandemisinin Ekonomik, Toplumsal ve Siyasal Etkileri, 115-136.
- Bozkurt, V., Aydemir, M., & Bayram, N. (2022). COVID-19 aşılarına yönelik olumsuz tutumları etkileyen faktörler. İnsan ve Toplum Dergisi.
- Bozkurt, V., & Gülerce, H. (2019). Values and violence endorsement among college students in Turkey. İnsan & Toplum, 9(4), 115-132.
- Cebeci, S. (2012). Dini danışma ve rehberlik. Diyanet İşleri Başkanlığı.
- Çıtırık, A. N., & Zengin, Z. S. (2020). Küresel salgın zamanında din görevlileri gözüyle Diyanet İşleri Başkanlığı'nın yaygın din hizmeti ve eğitimi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (Salgın Hastalıklar Özel Sayısı), 599-624.
- Çuhacı, A. (2012). Ulrıch Beck'in risk toplumu kuramı. İstanbul University Journal of Sociology, 3(14), 129-157.
- Davis, W., & Çev, Ç. İ. (2004). Din sosyolojisi. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 45(2), 291-307.
- Demir, T. (2020). Din ve tıp: Sekülerleşme perspektifinden bir yaklaşım. Muhayyel Yayıncılık.
- Demir, T. (2021). Aşı karşıtı tutumların sosyokültürel ve dinî boyutları. Tevilat, 2(2), 271-291.
- Demirbaş, D., Bozkurt, V., & Yorgun, S. (2020). COVID-19 pandemisinin ekonomik, toplumsal ve siyasal etkileri. İstanbul Üniversitesi Yayınevi.
- Fırıncı, Y. (2021). Din sosyal psikolojisi perspektifinden toplumsal patolojilerle başa çıkma süreçleri üzerine değerlendirmeler. Türk Din Psikolojisi Dergisi, (3), 59-89.
- Gülerce, H. (2022). Modernite ve din karşılaşması. Nobel.
- Gülerce H., Bozkurt V., & Cebeci A. (2021). Arap dünyasında COVID-19 pandemisinin sosyo-ekonomik etkileri. ORSAM Yayını.
- Gülerce, H., & Maraj, H. A. (2021). Resilience and hopelessness in Turkish society: Exploring the role of spirituality in the covid-19 pandemic. Journal of Economy Culture and Society, 2021(63), 1-15. https://doi.org/10.26650/JECS2020-0075
- Kader, Ç. (2019). Aşı karşıtlığı: Aşı kararsızlığı ve aşı reddi. Estüdam Halk Sağlığı Dergisi, 4(3), 377-388.
- Kalgi, M. E. (2021). Covid-19 salgınına yakalanan kişilerde dindarlık ve dini başa çıkma. Marife Dini Araştırmalar Dergisi, 21(1), 131-150.
- Kalgı, M. E. (2021). Koronavirüs salgını ve dindarlıkla ilgili yapılmış ampirik çalışmaların analizleri. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (53), 111-132.
- Karagöz, S. (2022). Kovid-19 küresel salgını sürecinde sağlık çalışanlarının anlamlandırma ve başa çıkma deneyimlerinde dinin rolü. Bilimname, (47), 575-622.
- Karagöz, Y., Yalman, F., & Karaşin, Y. (2022). Covid-19'a yönelik komplo teorilerinin aşı tereddüdüne etkisi: Aşı tutumunun aracı rolü. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(2), 19-31.
- Kılıç, S. (2013). Örnekleme yöntemleri. Journal of Mood Disorders, 3(1), 44-46. https://doi.org/10.5455/jmood.201303250117
- Kirman, M. A. (2004). Din sosyolojisi terimleri sözlüğü. Rağbet Yayınları.
- Küçükcan, T., & Köse, A. (2000). Doğal afetler ve din. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
- Maraj, H. A., Gülerce, H., Rana, S., & Meraj, M. (2020). Resilience and hopelessness: Exploring the mediator role of spirituality in the global situation of COVID-19. Jurnal Kajian Wilayah, 11(1), 1-16. https://doi.org/10.14203/jkw.v11i1.844
- Mutlu, K. (1989). Bir dindarlık ölçeği (sosyolojide yöntem üzerine bir tartışma). İslami Araştırmalar Dergisi, 3(4), 194-199.
- Nesrullah, O., & Aytaç, Ö. (2021). Covid-19 sürecinde yaşanılan olumsuz duygularda dini başa çıkmanın rolü. İlahiyat Tetkikleri Dergisi, (56), 359-380.
- Okan, N., & Ören, A. (2021). Covid-19 sürecinde yaşanılan olumsuz duygularda dini başa çıkmanın rolü. İlahiyat Tetkikleri Dergisi, (56), 359-380.
- Paksoy, Ö. (2020). Covid-19 aşısı kabulünde dini inançların rolü: Türkiye'de bir araştırma. Türk Aile Hekimliği Dergisi. https://doi.org/10.21763/tjfmpc.10
- Spier, R. E. (2001). Perception of risk of vaccine adverse events: A historical perspective. Vaccine.
- Şahin, M. C. (2016). Antropoloji ve din: Tarihsel ve kuramsal temeller. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 20(2), 451-473.
- Şallı, A. (2022). Kovid-19 salgınında dinin toplumsal görünürlükleri: Eklektik sekülerleşme yaklaşımı çerçevesinde bir değerlendirme. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 9(2), 587-620.
- Tuzcu, Ö., & Şahin, H. (2022). Komplo teorileri bağlamında covid-19 aşı kararsızlığı ve aşı karşıtlığı. Sosyoloji Dergisi, (43), 95-123.
- Ulu, M. (2018). Hayatı anlamlandırma ile kişilik özellikleri arasındaki ilişki üzerine. Bilimname, (36), 165-187.
- Vergote, A. (1999). Din inanç ve inançsızlık. İstanbul Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi.
- Yapıcı, Y. D. D. A. (2003). Fiziksel ve sosyal hadiselere sebep atfetmede dinin rolü. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 3(1), 127.
Tam Metin
pdf_available