Özet
Türk kültürü ve geleneğinin İslamiyet öncesi dönemden günümüze aktarılmasında türküler ve âşıklık geleneği önemli bir rol oynamıştır. Âşıklık geleneği, ustalardan öğrenilen bilgilerin yanı sıra âşıkların kendi yorumları ve muhakeme yetenekleriyle gelişerek günümüze ulaşmıştır. Bu gelenek, uzun yıllar süren deneyimlerle biçimlenmiş, kendine özgü kuralları ve icra biçimi olan bir gelenektir. Ozan veya Baksı geleneğinin Anadolu'daki yaşam biçiminin değişimiyle oluşmuştur.Âşıklık geleneğinde saz ve söz ile doğaçlama yoluyla ya da yazılarak kaleme alınan şiirleri söyleyenlere âşık, söyleme biçimine âşıklık ya da âşıklama, yönlendiren kurallar bütününe ise âşıklık geleneği denilmektedir.Bu çalışma, 20. yüzyılın önemli âşıklarından Âşık Davut Sulari'yi incelemektedir. Araştırma, Sulari'nin âşıklık geleneğine katkısını, onu diğer âşıklardan ayıran bağlama icrası özelliklerini ve icrasında kullandığı mızrap (tezene) kalıplarını ele almaktadır. Çalışmada literatür tarama ve doküman analizi yöntemleri kullanılmış, "Necef Deryasından Bir Gemim Geldi" ve "Siyah Perçemini Dökmüş Yüzüne" adlı eserleri örneklem olarak seçilmiştir. Bu eserler, icra tekniğindeki mızrap kalıpları ve ritim kalıpları bakımından Sulari'nin diğer eserlerine göre daha ön planda olduğu için tercih edilmiştir.Araştırma sonucunda, Sulari'nin bağlama icrasında kullandığı tel kıstırma, çekme, çarpma gibi sol el teknikleri ile takma, çırpma gibi sağ el tekniklerinin eserlerde nasıl uygulandığı detaylı olarak ortaya konmuştur. Bu çalışma, hakkında fazla akademik araştırma bulunmayan Sulari'nin müzik anlayışına ve icra tekniklerine ışık tutması bakımından önemlidir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça Göster
- Arvas, A. (2015). Gezgin bir Alevî dedesi: Aşık Davut Sularî. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 74, 199-209.
- Aslan, F. (2007). Kars yöresi âşıklarının usta-çırak geleneği bakımından değerlendirilmesi. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 36 (36), 41-77.
- Ayyıldız, S. (2020). Üslup, tavır kavramları ve icra teknikleri çerçevesinde Türk halk müziğinde süslemeler. İdil Dergisi, 72, 1294-1299.
- Benli, Y. (2023). Bağlama öğretiminde ve icrasında tezene kalıplarının sistematiği ile teknik kavramsal ifade biçimlerinin belirlenmesi. Rast Müzikoloji Dergisi, 11 (3), 363-394.
- Eyicil, H. A. (2000). Erzincanlı Âşık Ahmet Cemil’in hayatı, edebi kişiliği ve eserleri. [Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi.
- Halıcı, F. (1992). Aşıklık geleneği ve günümüz halk şairleri: Güldeste. Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu. Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, 58, 192.
- Heziyeva, Ş. (2010). Tarihi süreç içinde Türkiye’de âşıklık ve âşıklık geleneği. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi/Journal of Turkish World Studies, 10 (1), 82-86.
- Kantarı, H. (1977). Doğu Anadolu’da âşık edebiyatının esasları. Demet Matbaacılık.
- Karagöz Dursun B., Dursun, D. (2024). Türk halk müziğinde kültürel bir değer olarak “âşıklık geleneği”. İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi, 10 (1), 197-205.
- Köprülü, M. F. (2004). Saz şairleri I. Akçağ Yayınları.
- Özdemir, E. (2020). Âşıklık geleneği, âşık müziği ve Alevilik. Uluslararası Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 3(4), 194-215.
- Sağ, A., Erzincan, E. (2009). Bağlama metodu Arif Sağ ve Erdal Erzincan. Pan Yayınevi.
- Sulari, E. (1993). Davut Sulari, Alevilik ve müzik üzerine söyleşi. Kervan Dergisi, 27, 20.
- Şahin, S. (1983). Ozanlık gelenekleri ve doğulu saz şairleri. Yorum Matbaacılık.
- Tekin, İ. (2011). Son gezgin âşık, Davut Sulari müziği. SAÜ Fen Edebiyat Dergisi, 13 (2), 141-161.
- Tekin, İ. (2013). Âşık Davut Sulari’nin sanatı ve eserlerinin müzikal analizi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi]. Sakarya Üniversitesi.
- Tiktaş, T. (2022). Âşık sanatı. Yusuf Gökkaplan (Ed.), Azerbaycan âşıklarının ayakta saz çalma geleneği ve saz tutuş pozisyonları (ss. 237-257). Kesit Yayınları.
- Türküpedia - Türkü Ansiklopedisi. (t.y.). Siyah Perçemini Dökmüş Yüzüne. https://www.repertukul.com/SIYAH-PERCEMINI-DOKMUS-YUZUNE-2748
- Türküpedia - Türkü Ansiklopedisi. (t.y.). Siyah Perçemini Dökmüş Yüzüne. https://www.repertukul.com/NECEF-DERYASINDAN-BIR-GEMIM-GELDI-1201
Tam Metin
pdf_available