Özet
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) yazılı basını, tarihsel süreçte siyasal, ekonomik ve toplumsal dönüşümlerden doğrudan etkilenmiş, farklı dönemlerde değişen sahiplik yapıları ve yayın anlayışlarıyla şekillenmiştir. Bu çalışma ile, KKTC yazılı basınının tarihsel süreci ile günümüzdeki gelişim yönelimlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada araştırma yöntemi olarak, argümantatif bir yaklaşım çerçevesinde analitik bir perspektif sunmak amaçlanmıştır. Araştırma kapsamında, KKTC’deki yazılı basının tarihsel gelişimi, mevcut mülkiyet yapıları ve bu yapılarla ilişkili olarak ortaya çıkan dönüşüm eğilimleri analiz edilecektir. Çalışmanın problemi olarak, medya sahipliğinin içerik üzerindeki yönlendirici rolü ve bu durumun basın özgürlüğü ile demokratik işleyişe etkileri belirlenmiştir. Çalışmada yanıtı aranacak temel sorular; günümüz KKTC yazılı basınının ne tür bir mülkiyet yapısına sahip olduğu ve hangi yönde bir gelişim eğilimi sergilediğidir. Araştırma bulguları, KKTC yazılı basınında hâkim olan üç ana sahiplik modelini ortaya koymaktadır: ideolojik çizgide yayın yapan gazeteler, doğrudan siyasi partilere bağlı olan gazeteler ve ticari holdinglere veya aile şirketlerine ait gazeteler. Bu yapılar, sadece medyanın ekonomik işleyişini değil, aynı zamanda içerik üretimini ve toplumsal etkisini de şekillendirmektedir. Çalışmanın önemi, KKTC yazılı basınında hangi yapısal eğilimlerin ve mülkiyet modellerinin baskın olduğunu ortaya koyarak, medyanın işleyişi hakkında daha derinlemesine bir kavrayış sunmasıdır. Elde edilen sonuçlar, Kıbrıs Türk basınının tarihsel süreç içerisinde hem yerel siyasal dinamiklerden hem de uluslararası müdahalelerden yoğun biçimde etkilendiğini göstermektedir. Yazılı basında öne çıkan sahiplik türlerinin, gazetecilik anlayışlarını da doğrudan etkilediği tespit edilmiştir. Bu bağlamda çalışma, Kıbrıs Türk basınında üç temel gazetecilik biçiminin ön plana çıktığını ortaya koymaktadır: dava gazeteciliği, propaganda gazeteciliği ve barış gazeteciliği. Bu gazetecilik türleri, yalnızca haberin içeriğini değil, aynı zamanda medyanın siyasal pozisyonunu da belirlemektedir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça Göster
- Alver, F. (2011). Basında siyasal liderlerin ve köşe yazarlarının sosyal haklara ilişkin iletilerinin analizi. Sosyal Haklar Uluslararası Sempozyumu, 289. Petrol-İş Yayınları.
- Altıner, A. (1996). Kıbrıs'ta basın tarihi. Kıbrıs Türk Kültür Yayınları.
- Altıntaş, E. (2011). Kıbrıs Türk basın tarihi. Derin Yayınları.
- Bennett, T. (2009). Culture and the media. Routledge.
- Bilge, A. S. (2008). Le conflit de Chypre et les Chypriotes Turcs. Ajans Türk.
- Chomsky, N., & Herman, E. S. (2012). Rızanın imalatı: Kitle medyasının ekonomi politiği (Çev. Ş. Alpagut). BGST Yayınları.
- Coşkun, Y. (2015). Osmanlı basını ve siyasal düzen. Bilge Yayınları.
- Croteau, D., & Hoynes, W. (2014). Media/society: Industries, images, and audiences (5. bs.). SAGE Publications.
- Curran, J. (2002). Media and power. Routledge.
- Çelik, M. (2015). Osmanlı Devleti'nde basın denetimi. Yöntem Yayınları.
- Demiryürek, M. (2000). Kıbrıs’ta Osmanlı ve basın politikaları. Yakın Dönem Türk Araştırmaları, 4(1), 45–55.
- Gadimov, S. (2015). Medya özgürlüğü: Hukuki ve siyasi boyut. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, (40), 215–230.
- Galtung, J. (1998). High road, low road: Charting the course for peace journalism. Track Two, 7(4), 2–5.
- Garnham, N. (1990). Capitalism and communication: Global culture and the economics of information. Sage Publications.
- Gazioğlu, A. (1990). Kıbrıs’tan Anadolu’ya Türk göçü (1878–1938). Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yayınları.
- Giritli, A. (2011). Basın tarihi ve sansür. Alfa Yayınları.
- Güney, A. (2006). Europeanization of foreign policy and candidate countries: A comparative study of Turkey and Central and Eastern European countries. Political Science Quarterly, 121(1), 87–110.
- Hançer, S. (2006). Kıbrıs Türk basınında ekonomi politik yaklaşım ve medya sahipliği. Kıbrıs Araştırmaları Merkezi Yayınları.
- Hanitzsch, T., Van Dalen, A., & Steindl, N. (2019). Caught in the nexus: A comparative and longitudinal analysis of public trust in the press. The International Journal of Press/Politics, 24(1), 3–23. https://doi.org/10.1177/1940161218811981
- Høyer, S., & Pöttker, H. (2005). Diffusion of the news paradigm 1850–2000. Göteborg University Press.
- Kıbrıs Gazeteciler Birliği. (2012). Kıbrıs basın tarihi raporu. Lefkoşa.
- Kıbrıs Türk Gazeteciler Birliği. (2012). Kıbrıs basın tarihi raporu. Lefkoşa.
- Kıbrıs Türk Gazeteciler Birliği. (2012). Kıbrıs’ta Türk basınının tarihsel gelişimi. KTGB Yayınları.
- Kıbrıs Türk Gazeteciliği Derneği. (2003). Kıbrıs’ta Türk basınının tarihsel gelişimi. Lefkoşa.
- Kızılyürek, N. (1993). Cyprus: The search for a solution. Galeri Kültür.
- Kızılyürek, N. (2002). Milliyetçilik kıskacında Kıbrıs. İletişim Yayınları.
- Laughey, D. (2010). Key themes in media theory. McGraw-Hill Education.
- Lynch, J. (2014). A global standard for reporting conflict. Routledge.
- McChesney, R. W. (2015). Rich media, poor democracy: Communication politics in dubious times (New Press ed.). The New Press.
- Mosco, V. (2009). The political economy of communication (2. bs.). SAGE Publications.
- Murdock, G., & Golding, P. (2005). Culture, communications and political economy. In J. Curran & M. Gurevitch (Eds.), Mass media and society (ss. 60–83). Hodder Arnold.
- Özertem, H. S. (2020). Doğu Akdeniz’de enerji, güvenlik ve diplomasi. Uluslararası İlişkiler Dergisi, 17(66), 35–52.
- Schiller, H. I. (1991). Culture, Inc.: The corporate takeover of public expression. Oxford University Press.
- Shinar, D. (2007). Epilogue: Peace journalism – The state of the art. Conflict & Communication Online, 6(1), 1–9.
- Smythe, D. W. (1977). Communications: Blindspot of Western Marxism. Canadian Journal of Political and Social Theory, 1(3), 1–27.
- Sonyel, S. R. (1995). Kıbrıs sorunu ve Türk-İngiliz ilişkileri (1918–1925). Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Stergiou, A. (2020). Geopolitics of the Eastern Mediterranean: Historical and strategic perspectives. Hellenic Foundation for European and Foreign Policy.
- Stergiou, A. (2020). The Cyprus issue and its historical background. In J. Varnava (Ed.), Cyprus and the politics of memory: History, community and conflict (ss. 149–165). Routledge.
- Şimşek, Y. (2012). Kıbrıs siyasi tarihi. İstanbul Üniversitesi Yayınları.
- UNESCO. (2022). World trends in freedom of expression and media development: Global report 2021/2022. UNESCO Publishing.
- Ünlü, C. (1982). Kıbrıs’ta basın olayı (1878–1981). Tan Yayınları.
- Ünlü, C. (1982). Osmanlı döneminde Kıbrıs basını. Türkiye Yazarlar Birliği Yayınları.
- Yalçın, T. (2003). Osmanlı dünyasında gazetecilik. Uludağ Yayınları.
- Yaylagül, L. (2019). Medya ve toplum: Kuramlar, yaklaşımlar. Dipnot Yayınları.
- Yaylagül, L. (2019). Eleştirel ekonomi politik perspektiften devlet ve medya ilişkisi. Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 6(1), 134–152.
Tam Metin
pdf_available